Wychowanie kosmiczne stanowi rdzeń programu nauczania dla szkół podstawowych Montessori. Ta obszerna koncepcja podkreśla jedność wszystkiego we wszechświecie i ma na celu nie tylko zapewnienie dobrego wykształcenia uczniów, lecz także wychowanie osób pojmujących siebie i otaczający je świat w wyjątkowy sposób. Dzięki doświadczeniu idei Montessori dzieci mają możliwość docenienia swoich korzeni we wszechświecie, rozpoznania własnego miejsca w tym kontekście i zaakceptowania znaczenia, które tego typu myślenie nadaje ich życiu. Największą wartość takiego wychowania stanowi sposób, w jaki zaspokaja ono potrzeby rozwojowe dzieci w wieku od sześciu do dwunastu lat - stymuluje wyobraźnię, wzbudza ciekawość, wykorzystuje pragnienie wyjścia z dotychczasowego środowiska czy wreszcie stara się sprostać ciągłym pytaniom "jak?" i "dlaczego?".

Od wielu lat obserwujemy w naszym kraju coraz żywsze zainteresowanie pedagogiką Marii Montessori. Egzemplifikują to powstające coraz liczniej placówki Montessori, przedszkola, szkoły, także żłobki. Publikacje naukowe na temat pedagogiki M. Montessori również wskazują, że pedagodzy, teoretycy i praktycy mają ogromną potrzebę opisu i wyjaśnienia założeń myślenia Autorki o dziecku, jego rozwoju, edukacji w domu, przedszkolu i szkole (...).(...) Edukacja M. Montessori skoncentrowana jest na pomaganiu życiu, kluczem jest wychowanie do wartości, a środkiem - towarzyszenie dzieciom w budowaniu osobowości. Człowiek, aby jego nazwę można było zapisać wielką literą, musi być istotą nie tylko rozumną, posiadajaca inteligencję, która pozwala mu działać, ale również wrażliwą, czującą, widzącą złożone potrzeby innych ludzi (...)dr Małgorzata Miksza

To co budziło tak wielkie zainteresowanie w metodzie Montessori, nazwano odkryciem dziecka lub inaczej kluczem do dziecka. Analizując koleje pierwszego wydania "Il metodo" , trzeba stwierdzić, że Maria Montessori wielokrotnie dokonywała zmian w swej metodzie. Świadczy to o ciągłej potrzebie badania rozwoju dziecka i szukania nowych możliwości jego odkrywania, sposobu jego uczenia się, nabywania różnych umiejętności, pamiętając jednak o zasadzie wolnego wyboru i własnej aktywności dziecka w przygotowanym otoczeniu. Dowodem na to, że spadkobiercy myśli pedagogicznej Marii Montessori podążają za dzieckiem, nie zatrzymują się na badaniach dokonanych w zeszłym stuleciu, jest niniejsza pozycja, której celem jest ukazanie, w jaki sposób pracuje się współcześnie z dziećmi, jak dziecko się uczy oraz jaka jest pozycja i rola nauczyciela montessoriańskiego w polskich placówkach.

Idea pedagogiczna Marii Montessori znana jest na świecie od ponad stu lat, jej rozwój i recepcja przebiegały w różnych krajach na różne sposoby. Celem tej publikacji jest przedstawienie polskiemu Czytelnikowi historycznych uwarunkowań rozwoju myśli pedagogicznej Marii Montessori we Włoszech, w Niemczech i w Polsce oraz aktualnego stanu recepcji tegoż systemu w Polsce. Zebrane w tej publikacji artykuły są próbą przybliżenia i rozpowszechnienia idei pedagogicznych Marii Montessori realizowanych w coraz to liczniejszych, nowo powstająych w Polsce żłobkach, przedszkolach i szkołach podstawowych.Fragment recenzji:(...) Redaktorka naukowa tej publikacji Barbara Surma napisała we Wstępie: "W myśl Marii Montessori, podążając za dzieckiem, jesteśmy w stanie pomóc mu rozwinąć jego osobowość, bez względu na to gdzie mieszka, jakim językiem się posługuje, jaką wyznaje religię... Ta różnorodność nie dzieli, a jednoczy. Dziecko niesie pokój. Naszym zadaniem jest tylko odkryć to dziecko i pomóc mu rozwinąć jego osobowość" .Teksty zawarte w pracy zbiorowej dają świadectwo możliwości realizacji tego podstawowego zadania wychowawczego (...)Prof. zw. dr hab. Stanisław Palka

"W czasie przemian obejmujących niemal każdą dziedzinę życia pedagodzy podejmują refleksję nad sposobem wychowania młodego człowieka oraz nad potrzebą stworzenia nowego systemu edukacji. Trwa poszukiwanie metod wychowawczych, które odpowiadałyby wyzwaniom czasu. Tworzy się nowe systemy, ale także czerpie inspirację z tych, które rozwijały się na przeŞłomie XIX i XX wieku. W ostatnich latach (od 1989 roku) w Polsce, w dobie pluralizmu i większej autonomii szkół, powstały i funkcjonują różnego typu placówki oświatowe, które w wielu przypadkach można zaliczyć do szkół eksperymentalnych i alternatywnych, czy to w sensie organizacyjnym, ideowym czy metodycznym. Twórcy niektórych tych placówek korzystają z doświadczeń europejskich reformatorów prowadzących szkoły alternatywne w Europie Zachodniej. Jednym z systemów oświatowych reaktywowanych ostatnio w polskich przedszkolach i szkołach jest system pedagogiczny Marii Montessori (1870-1952), któremu poświęcam tę książkę..."

Wstęp * I.Wychowanie i edukacja w systemie pedagogicznym Marii Montessori - podstawy teoretyczne * 1.Początki i rozwój systemu pedagogicznego Marii Montessori * 1.1.Biografia Marii Montessori * 1.2.Rozwój i recepcja myśli pedagogicznej Marii Montessori w świecie * 1.3.Rozwój i recepcja myśli pedagogicznej Marii Montessori w Polsce * 2.Teoretyczne założenia systemu pedagogicznego Marii Montessori * 2.1.Podstawy filozoficzne * 2.2.Założenia psychologiczne * 2.3.Podstawy socjologiczne * 2.4.Pedagogiczne aspekty koncepcji wychowania Marii Montessori * 2.5.Metodyczne podstawy systemu pedagogicznego Marii Montessori * 2.6.Krytyczne oceny dzieła pedagogicznego Marii Montessori * 3.Wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna w Polsce i we Włoszech * 4.Miejsce systemu pedagogicznego Marii Montessori w wychowaniu przedszkolnym i edukacji wczesnoszkolnej w Polsce i we Włoszech * II.Metodologiczne podstawy pracy * 5.Metodologia badań własnych * 5.1.Problematyka badań * 5.2.Zmienne i wskaźniki * 5.3.Metody, techniki i narzędzia badawcze * 5.4.Charakterystyka badanych instytucji i grup * 5.5.Organizacja i przebieg badań * 5.6.Charakterystyka zgromadzonego materiału badawczego * III.Pedagogika Marii Montessori w praktyce - analiza badań własnych * 6.Twórcze wykorzystanie systemu pedagogicznego Marii Montessori w praktyce * 7.Cele wychowania i kształcenia w systemie pedagogicznym Marii Montessori w Polsce i we Włoszech * 7.1.Cel główny i cele szczegółowe wychowania w systemie pedagogicznym Marii Montessori * 7.2.Cel główny i cele szczegółowe w polskich placówkach montessoriańskich * 7.3.Cele kształcenia we włoskich placówkach montessoriańskich * 7.4.Cele w systemie pedagogicznym Marii Montessori w Polsce i we Włoszech - porównanie i interpretacja * 8.Treści wychowania i kształcenia w systemie pedagogicznym Marii Montessori w Polsce i we Włoszech * 8.1.Treści wychowania i kształcenia w systemie pedagogicznym Marii Montessori * 8.2.Treści wychowania i kształcenia w polskich placówkach montessoriańskich * 8.3.Treści wychowania i kształcenia we włoskich placówkach montessoriańskich * 8.4.Porównanie i interpretacja treści wychowania i kształcenia w systemie pedagogicznym Marii Montessori w Polsce i we Włoszech * 9.Metody wychowania i kształcenia w systemie pedagogicznym Marii Montessori w Polsce i we Włoszech * 10.Formy wychowania i kształcenia w systemie pedagogicznym Marii Montessori w Polsce i we Włoszech * 11.Środki wychowania i kształcenia w systemie pedagogicznym Marii Montessori w Polsce i we Włoszech * 12.Efekty wychowania i kształcenia w systemie pedagogicznym Marii Montessori w Polsce i we Włoszech * 13.Uwarunkowania efektywności wychowania i kształcenia w systemie pedagogicznym Marii Montessori w polskich i włoskich placówkach edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej * 14.Postulaty dla praktyki * Bibliografia * Spis tablic * Spis fotografii

Z przedmowy do pierwszego polskiego wydania: (...) Cieszy fakt, że do rąk polskiego czytelnika trafia pierwsze wydanie w języku polskim książki Marii Montessori pod tytułem Odkrycie dziecka. Książka została rzetelnie przetłumaczona z języka włoskiego przez Aleksandrę Plutę i naukowo zredagowana przez Barbarę Surmę. Dzięki starannej formie edytorskiej Wydawnictwa Palatum każda osoba zainteresowana postacią i twórczością Marii Montessori przeżyje duchowa ucztę, delektując się tekstami zawartymi w książce. Spektrum zagadnień jakie prezentuje Maria Montessori jest kwintesencją jej długoletnich badań nad dzieckiem: jego rozwojem, edukacją i duchowością. W przedmowie do trzeciego wydania włoskiego Maria Montessori, po raz kolejny podkreśliła, że w podejmowanych przez nią badaniach zależało jej na wnikliwym, naukowym poznaniu dziecka i życiu w pokoju, a nie na stworzeniu nowej metody edukacyjnej. Problemy, jakie ma do rozwiązania ludzkość, to głównie pokój i jedność. Można to osiągnąć tylko poprzez zwrócenie swej uwagi i poświęcenie energii na odkrywanie dziecka i na rozwijanie wielkiego potencjału osobowości ludzkiej w okresie jej kształtowania [s. 9]. Jeszcze raz na to zwróciła uwagę Autorka w rozdziale 24 "Triumfująca kwadryga": Punktem wyjścia dla prawdziwego zrozumienia naszej pracy nie jest branie pod uwagę metody wychowawczej, lecz czegoś przeciwnego: metoda jest konsekwencją wspomagania rozwoju zjawisk psychologicznych, które nie były zauważone, a co za tym idzie - były nieznane przez stulecia. Problem zatem nie jest natury pedagogicznej, lecz psychologicznej, a wychowanie, które wspomaga życie, jest dylematem, który dotyczy ludzkości [s. 271].Zachęcam do wnikliwego przeczytania niniejszej książki i podjęcia próby odpowiedzi na pytanie: W jakim stopniu myśli Marii Montessori, podkreślone w Odkryciu dziecka, z 1948 roku są aktualne dzisiaj, i co możemy zrobić, a raczej co powinniśmy zrobić, aby wychowanie dziecka było wspomaganiem życia w miłości i pokoju? dr Małgorzata MikszaPrezesPolskiego Stowarzyszenia Montessori